April 2021: koudste aprilmaand in 35 jaar

Om een koudere aprilmaand terug te vinden, moeten we terugkeren naar april 1986. Toen bedroeg de gemiddelde temperatuur 6,6°C.

De maand ging nochtans warm van start (uitloper van de warme periode eind maart). Op 1 april bereikten de maximale temperaturen nog 20°C tot 22°C in het centrum en oosten van het land terwijl het in het westen al veel minder warm was onder invloed van een hogedrukgebied ten zuiden van Ijsland dat gevoelig koelere martiem polaire lucht aanvoerde over onze streken. In de loop van de namiddag en avond van de 1e koelde het geleidelijk aan ook elders af. Op de 2e april was het overal koeler: zo bereikte het maximum in Ukkel nog 21°C op de 1e (warmste dag van de maand) en slechts 9,9°C op de 2e. 
Hiermee was de toon gezet: gedurende een groot deel van de maand april hadden we te maken met noordelijke luchtstromingen waardoor de temperaturen meestal onder het langjarig gemiddelde lagen. De gemiddelde temperatuur van de 3 decades was respectievelijk 6°C, 6,5°C en 9,3°C in Ukkel.
Het 'dieptepunt' van de koude aprilmaand beleefden we tussen 5 en 7 april. Na de doortocht van een storing op de 5e stroomde onstabiele arctische lucht ons land binnen waarin makkelijk voorjaarsbuien ontstonden. De bovenluchten waren zeer koud (-35°C tot -40°C op ongeveer 5 km hoogte) waardoor de buien naast hagel en smeltende sneeuw ook sneeuw met zich meebrachten, zeker wanneer actieve buiengebieden over het land trokken. Op veel plaatsen in het land werd het dan ook wit, voornamelijk in het centrale en oostelijke deel van het land, maar ook lokaal in het westen. 
De gemeten sneeuwdiktes waren niet verwaarloosbaar. In Ukkel werd op de 6e 's morgens 7 cm sneeuw gemeten, tegen 10 uur bereikte het sneeuwdek ongeveer 9 cm. Op veel plaatsen in Laag- en Midden-België werd tussen 5 cm en 10 cm sneeuw gemeten (minder en in mindere mate in het westen). Ook op de 7e trokken opnieuw sneeuwbuien doorheen het land van noord naar zuid.
In Ukkel werd in een aprilmaand slechts één keer een grotere sneeuwlaag waargenomen (sinds 1889): 10 cm op 12 april 1913. 
We mogen dus stellen dat de sneeuwdiktes in Laag- en Midden-België bijzonder waren voor de tijd van het jaar. In de Hoge Venen werd op 7 april lokaal tot ruim 25 cm sneeuw gemeten. Deze sneeuwdikte is echter niet uitzonderlijk voor die streek. De maximale dikte in april bereikte 55 cm in Botrange op 5 april 1975. 

Luchtdrukverdeling op 6 april om 8 uur lokale tijd: in de noordelijke luchtstromingen ontwikkelen zich
buiengebieden die van noord naar zuid trekken. Bemerk de buienlijn over ons land die in de voormiddag van
6 april vooral over het centrum en oosten sneeuw gaf.

Het is ook tussen 5 en 7 april dat de laagste maximumtemperaturen werden gemeten: zo bereikte het maximum in Ukkel 5,6°C op de 6e. Dit maximum werd later op de dag bereikt, tijdens de sneeuwval gedurende de ochtend en de voormiddag lagen de temperaturen dicht bij het vriespunt. In de hoogste streken van het land bleef het overdag lichtjes vriezen.
De nachten waren gedurende het grootste deel van de maand april erg koud: in Ukkel waren er in april 6 vriesdagen. Het absoluut minimum van -2,2°C werd gemeten op 13 april en was behoorlijk laag voor Ukkel. Het was echter geen recordwaarde: op 12 april 1986 werd in Ukkel -4,7°C geregistreerd. 
Samengevat kunnen we stellen dat de voorbije maand april zeer koud is geweest, zeker wanneer we deze vergelijken met de aprilmaanden van de afgelopen 30 jaar (referentieperiode 1991-2020 die nu door het KMI wordt gehanteerd). Beschouwen we echter alle aprilmaanden sinds 1833 (begin van de temperatuurmetingen in Brussel-Ukkel), dan merken we dat er nog 35 aprilmaanden kouder geweest zijn dan april 2021. 29 van die 35 maanden liggen vóór 1950.
De kans om een koude aprilmaand zoals dit jaar mee te maken is door de geleidelijke opwarming van ons Belgisch klimaat een stuk kleiner geworden. Het toont anderzijds wel aan dat koude periodes nog steeds mogelijk zijn in een opwarmend klimaat. 

Vrij belangrijke sneeuwlaag voor de tijd van het jaar, zoals hier in Bois-de-Villers (Profondeville - Provincie Namen)
Foto : Koen Vandenbussche.

Aankomst van een echt 'sneeuwgordijn', opgemerkt vanop de luchthaven van Zaventem (Brussel-Nationaal) op 6 april 2021.
Foto : Samina Verhoeven.

Ondanks het feit dat de zon toch al meer kracht heeft midden april, biedt de sneeuw weerstand en zorgt nog voor een winters landschap in de Hoge Venen (13 april 2021) 
De onstabiliteit van de atmosfeer is duidelijk zichtbaar op deze foto, met een prachtige cumulonimbus die sneeuwbuien brengt. 
Foto : Alexis Papapanayotou.

De laatste decade van april was erg zonnig: de nachten bleven koud maar de namiddagen brachten ons soms toch al een lentegevoel,
zoals hier in Amel op 25 april 2021.
Foto : Alexis Papapanayotou