• Zich inloggen
Waarschuwingen
Waarschuwingen

Bilan van de hittegolf van juli 2019

De tweede hittegolf van de zomer 2019 eindigde op 26 juli. Ondanks het feit dat deze hittegolf zeer kort was (5 dagen) kregen we nooit geziene temperaturen en werden alle temperatuurrecords in België verbroken : voor het eerst in de Belgische weergeschiedenis stegen de temperaturen tot boven 40 °C.

Cijfers en toelichting


 

mb_hr_blue_ball.gif
Hittedagen of hittegolf?

Het is nuttig om enkele veelgebruikte termen te herhalen alvorens de hittegolf van juli 2019 onder de loep te nemen.

Een hittegolf wordt in België gedefinieerd als een periode van minstens 5 opeenvolgende dagen waarop de maximumtemperatuur minstens 25 °C bereikt en waarvan er 3 dagen zijn met een maximum van minstens 30 °C. (Referentiestation : Ukkel)

Een hittedag is een dag waarop de maximumtemperatuur 30 °C of meer bereikt, een zomerdag is een dag met een maximumtemperatuur van minstens 25 °C.
We kunnen de definitie van een hittegolf dan ook herformuleren als een periode van minstens 5 opeenvolgende zomerse dagen, waarvan er minstens 3 hittedagen zijn.

mb_hr_blue_ball.gif
De hittegolf was in België kort maar bijzonder intens 

Hittegolven zijn in ons land niet zeldzaam, maar ze komen ook niet jaarlijks voor. 
 
Zie hieronder een grafiek met aanduiding van de verschillende hittegolven in ons land sinds 1901.
Verschillende parameters worden weergegeven:
 
  • De duur : het aantal dagen van de hittegolf.
  • Het gewicht : uitgedrukt in graaddagen met een gemiddelde temperatuur van 20 °C als referentie: een gemiddelde temperatuur van 22,3 °C heeft dan een gewicht van 2,3, een gemiddelde temperatuur van 19,5 °C een gewicht van - 0,5.  We maken dan de som van de graaddagen voor alle dagen van de hittegolf.
  • De intensiteit : of het gewicht ten opzichte van de duur: hittegolven kunnen lang maar gematigd zijn, andere zijn dan weer kort maar intens. Een interessante paramenter om hittegolven onderling te vergelijken.
Op de abscis van de grafiek vinden we de intensiteit van de hittegolf, op de ordinaatas vinden we het aantal dagen van de hittegolf. De omvang van de cirkels (één cirkel voor iedere hittegolf) is proportioneel met het gewicht van de hittegolf zoals hierboven gedefinieerd.  De kleuren van de cirkels hebben de volgende betekenis: de gele cirkels vertegenwoordigen de hittegolven van vóór 1988 en de oranje cirkels de hittegolven van na 1988 (jaar waarin de klimaatopwarming zich duidelijk begon te manifesteren in Europa). De rode cirkel vertegenwoordigt de hittegolf van juli 2019, zodat deze makkelijk herkend wordt en kan vergeleken worden met de hittegolven uit het verleden.



Chart will load here

 
Na een eerste gematigde hittegolf eind juni kende ons land eind juli een tweede, zeer korte hittegolf met een recordintensiteit (6,94). Het gewicht van deze hittegolf was 34,7.

Voor Ukkel was de warmste dag van deze hittegolf 25 juli 2019 met een maximumtemperatuur van maar liefst 39,7 °, voor het ganse Belgisch grondgebied werd de hoogste temperatuur gemeten in Begijnendijk (Vlaams-Brabant) met 41.8°C ! U vindt de maximumtemperaturen van 24 en 25 juli voor verschillende plaatsen in het land hier op onze website.
We hebben eveneens 3 tropische nachten gehad tijdens deze hittegolf (Min >= 20 °C).

De hoogste temperaturen tijdens de hittegolf van eind juli werden over het algemeen genoteerd op 25 juli; op het Belgisch grondgebied werd gedurende 2 opeenvolgende dagen meer dan 40 °C bereikt, voor het eerst sinds het begin van de waarnemingen in ons land (sinds 1833 in Brussel-Ukkel): 40,2 °C in Angleur (Luik) op 24 juli, en meer dan 40 °C op verschillende plaatsen van het officeel meetnet op 25 juli.

mb_hr_blue_ball.gif
Conclusies

Wat kunnen we hieruit afleiden ?

Wat onmiddellijk in het oog sprong tijdens de analyse van deze hittegolf is de intensiteit: 6,94. Tot vóór 2003 hadden we in ons land geen enkele hittegolf gekend met een intensiteit van 4. Sinds 2003 en tot begin juli 2019 waren er 4 hittegolven met een intensiteit van minstens 4 : 2003, 2006, 2015 en 2017. Deze laatste was de meest intense met een intensiteit van 4,47. We konden ons er aan verwachten dat we vroeg of laat wel eens een hittegolf zouden meemaken met een intensiteit 5. De hittegolf van eind juli 2019 kende echter een intensiteit van bijna 7 !
 
Idem voor de hoogste temperaturen gemeten tijdens deze hittegolf, met de 40 °C - grens waarvan we dachten dat die moeilijk, zelfs onmogelijk te bereiken was. Ongetwijfeld voor het eerst sinds het begin van de Belgische weergeschiedenis, werd op ALLE stations het absoluut record van maximumtemperatuur verbroken. Nee, verbroken is te zacht uitgedrukt, we mogen gerust zeggen verpulverd ! Meestal is het zo dat wanneer een temperatuurrecord wordt verbroken, de nieuwe recordwaarde enkele tienden van een graad tot hooguit een graad hoger ligt dan het vorig record. Op 25 juli werd de oude recordwaarde van absolute maximumtemperatuur op vele plaatsen met maar liefst 3 °C 'verbeterd', in Koksijde zelfs met 4 °C: op 25 juli werd in Koksijde 40,2 °C gemeten terwijl het 'oude' record slechts 36,2 °C was !
 
Tot voor kort waren hittegolven relatief zeldzaam : er waren er slechts 27 in de twintigste eeuw, hetzij gemiddeld ongeveer één hittegolf om de 4 jaar, ook al zijn er jaren geweest met 2, zelfs 3 hittegolven. Er zijn ook periodes geweest van meer dan 10 jaar zonder één hittegolf (tussen 1959 en 1975 was er bijvoorbeeld geen hittegolf !).
Sinds het begin van deze eeuw is de frequentie van hittegolven toegenomen, zeker de laatste jaren. Sinds 2001 hebben we op 19 jaren al 12 hittegolven beleefd. Sinds 2015 is er telkens minstens één hittegolf per jaar geweest. Dat roept vragen op...
 
Is dit een gevolg van de klimaatopwarming ? Een geïsoleerde weergebeurtenis kan nooit rechtstreeks worden in verband gebracht met de klimaatopwarming. De toenemende frequentie, duur en vooral intensiteit van de hittegolven laten er geen twijfel over bestaan dat er een verband is met de opwarming van de aarde. 
Reeds in juni hadden we bijzonder hoge temperaturen (uiteindlijk werden toen enkel in Frankrijk absolute records gemeten) maar we waren er niet ver af in ons land. Tijdens de hittegolf van eind juli sneuvelden dan ook in ons land absolute temperatuurrecords.
Natuurlijk was de synoptiche situatie perfect om recordtemperaturen te bereiken. Maar dan nog blijft het bijzonder om de vorige records met 3 °C tot 4 °C te verbreken ...
 
Het is ook zo dat een periode van lage zonneactiviteit (zoals nu het geval is) gepaard gaat met meer hittegolven, hoewel we het tegenovergestelde zouden denken. Verschillende grote hittegolven kwamen voor in jaren met lage zonneactiviteit: 2010, 1976, 1911 ...
Dit is gedeeltelijk te wijten aan de toename van de amplitude van de Rossbygolven in de atmosfeer die we kunnen detecteren door de positie van de straalstromen. Ten zuiden ervan is de situatie anticyclonaal, ten noorden cyclonaal.
Wanneer de schommeling van de Rossbygolven zwak is, hebben we een typische situatie van een positieve NAO-index (Noord-Atlantische Oscillatie) : de depressies rekken dan voorbij over onze streken (dichter bij ons in de winter dan in de zomer) terwijl de hogedrukgebieden zich situeren in de omgeving van het Middellands Zeegebied. In dit geval is het weer in ons land zacht en regenachtig in de winter, en tamelijk koel en vochtig in de zomer. Deze situatie is meer uitgesproken tijdens periodes van hoge zonneactiviteit, de amplitude van de Rossbygolven is dan minder uitgesproken.  Aangezien daarentegen de amplitude van de golven meer uitgesproken is tijdens periodes van lage zonneactiviteit, zal zich in deze situatie makkelijk een omega-blokkade vormen, waarbij hittegolven zich kunnen voordoen op voorwaarde dat de blokkade gunstig gesitueerd is voor ons. Andere regio's van het noordelijk halfrond zullen op hetzelfde ogenblik juist te maken krijgen met koude, polaire luchtstromingen.
Het is hetzelfde fenomeen dat koudegolven kan verklaren tijdens periodes van lage zonneactiviteit, wanneer wij 'goed' gepositioneerd zijn aan de 'koude kant' van de Rossbygolf.

Het lijkt er op dat de klimaatopwarming de amplitude van de Rossbygolven versterkt, met warme lucht (en koude lucht langs de andere kant) die steeds verder naar het noorden kan stromen, en zelfs de poolstreken bereikt (zo werd begin juli op 400 km van de Noordpool een maximum van 21 °C bereikt).
 
We hopend dat we ons vergissen, maar we zouden kunnen zeggen dat sinds 2010 het moeilijke klimaatevenwicht van de aarde aangetast wordt. Met welke gevolgen ? Moeten we verwachten dat hittegolven zullen toenemen in aantal en intensiteit in de volgende jaren of decennia ? Jammer genoeg wel, en dat is dramatisch, want onze woningen, onze steden, onze infrastructuur, onze bossen en onze gewassen zijn hierop niet voorbereid. En we spreken dan nog niet over de indirecte gevolgen van de hittegolven zoals hevige en verwoestende onweders.
Laten we echter ook voorzichtig omgaan met extreme politieke reacties: tussen het nihilisme van Trump en de groene dictatuur van de sympathisanten van Thunberg, is er misschien plaats voor coherente en doordachte acties...
 

309 bezoekers online

Wie zijn wij ?

In het kielzog van MeteoBelgique zag MeteoBelgië een paar jaar later in 2006 het levenslicht. MeteoBelgië heeft kunnen profiteren van het groeiproces en de vermaardheid van zijn grote broer om aan de Nederlandstalige gemeenschap van ons land een betrouwbare website voor te stellen op het gebied van weersvoorspellingen, klimaatanalyses en realtime waarnemingen.

Volg ons

FacebookTwitter