Lente 2015

 

De lente van 2015 was in Ukkel zeer abnormaal zonnig, de neerslagfrequentie was abnormaal laag, het neerslagtotaal en de temperaturen waren normaal.  

1. De temperatuur

De gemiddelde temperatuur van de afgelopen lente bedroeg te Ukkel 10 °C (ref. periode 1981-2010: 10,1 °C), perfect normaal dus !
Ook van de 3 afzonderlijke lentemaanden was de gemiddelde temperatuur normaal met 6,6 °C; 10,3 °C en 13,1 °C voor respectievelijk maart, april en mei (langjarig gemiddelde: 6,8 °C; 9,8 °C en 13,6 °C voor respectievelijk maart, april en mei).   

De lente ging van start met vrij normale temperaturen, de maxima haalden zo'n 7 °C à 8 °C in het centrum van het land. Vanaf de 5e breidde een hogedrukgebied zich vanuit het westen/zuidwesten uit tot over onze streken en werd geleidelijk aan warmere lucht aangevoerd. Op 7 maart haalden we op verschillende plaatsen al 13 °C tot 15 °C (Ukkel: 14,1 °C), op 8 maart kreeg de zon nog meer ruimte (minder hoge wolken dan de dag voordien) en bereikten de temperaturen voor het eerst dit jaar op veel plaatsen meer dan 15 °C. In Ukkel was het maximum 17,4 °C, maar op een aantal andere plaatsen werd het tussen 18 °C en 19 °C warm met 18,6 °C in Arendonk, 18,7 °C in Kleine Brogel en zelfs 18,9 °C in Dourbes. Ook in de hoogste delen van het land was het zeer mild met 15,0 °C in Mont Rigi, 16,1 °C in Saint-Hubert en 16,7 °C in Elsenborn. Enkel aan de kust bleven de temperaturen wat achter met 11,8 °C als maximum in Middelkerke. Zoals frequent voorkomt in het voorjaar waren de temperatuuramplitude's nogal groot in het binnenland: zo koelde het in Genk in de ochtenduren van 8 maart af tot -1,5 °C terwijl het er overdag 18,1 °C werd, een verschil van bijna 20 °C dus !
De dagen nadien bleef het aan de zachte kant, maar op 13/14 maart kwamen we geleidelijk aan terecht in gevoelig koelere lucht uit het oosten die onze streken bereikte tussen een hogedrukgebied over Skandinavië en het westen van Rusland enerzijds en een lagedrukgebied over het zuiden van Frankrijk anderzijds. Op 14 maart bereikte het maximum in Ukkel 7,9 °C, op de 15e niet meer dan 6,7 °C, een heel verschil met de week voordien toen we op de 8e 17,4 °C haalden !
De dagen erop stroomde drogere lucht over ons land, en op de 17e lukte het opnieuw om meer dan 15 °C te halen op veel plaatsen, in het binnenland gingen we zelfs naar waarden tussen 18 °C en 20 °C met in Ukkel 17,9 °C (absoluut maximum van deze eerste lentemaand voor Ukkel), en in Angleur en Hastière respectievelijk 19,7 °C en 19,8 °C. Ook aan de kust werd het deze keer zacht met 15,7 °C in Middelkerke en 16,3 °C in Koksijde, later op de dag koelde het daar wel opnieuw wat af: in Zeebrugge daalde de temperatuur na de middag geleidelijk aan onder 10 °C. Ook dit keer waren de verschillen tussen de ochtendminima en de namiddagtemperaturen behoorlijk groot met in Genk respectievelijk -1,8 °C en 17,8 °C als minimum en maximum.
Vanaf de 18e kregen we noordelijke luchtstromingen en dit luidde een langere periode in met normale tot soms te lage temperaturen voor de tijd van het jaar die tot rond 6 april aanhield. Op de 18e maart haalden de temperaturen in het westen en centrum van het land  hooguit zo'n 10 °C (met veel bewolking), in de oostelijke landshelft waren de opklaringen breder en bereikten we nog tot 15 °C of meer (Koersel: 18,4 °C; Aubange: 19,4 °C). Door de ligging van een hogedrukrug (verbonden aan het Azorenhoog) over onze omgeving kon het in de nacht van 22 op 23 maart goed afkoelen en waren de minima vrijwel overal negatief, vooral in het westen waren deze minima vrij opmerkelijk laag voor de tijd van het jaar: -3,2 °C in Middelkerke, -3,0 °C in Koksijde en -2,6 °C in Beitem (zie ook tabel 2 verder in de tekst). Op 25 en 26 maart was het eveneens erg kil met maxima in Ukkel van respectievelijk 6,2 °C en 6,8 °C, in Mont Rigi werd het hoogstens 1,7 °C op de 25e.
De laatste dagen van maart lagen de temperaturen in de buurt van het langjarig gemiddelde, maar rond de maandwissel kwamen we in polaire lucht terecht zodat de temperaturen tussen 2 en 4 april opnieuw beneden 10 °C bleven in Laag- en Midden-België (Ukkel 7,9 °C op de 4e) en 3 °C tot 4 °C bereikten op de Hoge Venen op de 2e en de 4e.
Vanaf de 5e werd de polair maritieme lucht geleidelijk aan gunstig beïnvloed door een anticycloon met kern aanvankelijk over de Britse Eilanden, nadien verplaatste die kern zich oostwaarts over onze streken en uiteindelijk kwam hij ten oosten van ons te liggen. De dagtemperaturen stegen dan ook geleidelijk aan tussen 5 en 10 april: op de 5e was het maximum in Ukkel nog 10,7 °C, maar tegen de 9e steeg de temperatuur er al tot 18,4 °C en op de 10e werd 21,9 °C bereikt (de eerste keer > 20 °C hier). Ook op vele andere plaatsen werd de kaap van 20 °C vlot overschreden op 10 april met maxima tot 23,7 °C in Genk en Koersel en 23,3 °C in Kleine Brogel en Dourbes, ook aan de kust was het warm met maximum 21,7 °C in Koksijde en 21 °C in Middelkerke. Op een aantal plaatsen was het ook de dag voordien - op 9 april - al meer dan 20 °C geweest met 21,1 °C in Angleur, 20,6 °C in Koersel en 20,2 °C in Kleine Brogel. Tussen 5 en 10 april koelde het wel nog goed af 's nachts en 's morgens met de eerste dagen minima rond of onder het vriespunt (op de 7e bereikte het minimum -2,1 °C in Koersel en -6 °C in Elsenborn); in de nacht van 10 op 11 april bevonden wij ons evenwel in warmere lucht en mede door de bewolking koelde het niet erg af zodat de temperaturen op vele plaatsen in Laag- en Midden-België boven 10 °C bleven (Ukkel: 12,3 °C). Na de passage van een koufront in de loop van de 11e kwamen we in minder warme lucht terecht maar koud werd het zeker niet (op de 12e bereikte de temperatuur alweer 16 °C à 17 °C op verschillende plaatsen).
Een nieuw hogedrukgebied breidde de dagen nadien geleidelijk aan haar invloed uit op ons weer, en doordat de kern over de Alpen en het zuiden van Duitsland kwam te liggen, werd met een zuidelijke stroming opnieuw gevoelig warmere lucht aangevoerd resulterend in maxima op de 14e tot ruim boven 20 °C op de meeste plaatsen, op de 15e werd op verschillende plaatsen zelfs de zomerse grens van 25 °C bereikt: zo bereikte het maximum 26,0 °C in Essen en Han-sur-Lesse, 25,7 °C in Ransberg en 25,6 °C in Lichtervelde... Ook dicht bij de kust werd het behoorlijk warm met 25,0 °C in Moere (Gistel), 24,5 °C in Koksijde en 24,0 °C in Knokke-Heist.
De dagen nadien beleefden we een geleidelijke maar vrij sterke afkoeling: een hogedrukgebied ontwikkelde zich in de buurt van de Britse Eilanden zodat langs de oostelijke flank ervan koelere lucht werd aangevoerd over onze streken. Op de 16e haalden de maxima nog 21 °C à 22 °C in het zuiden van het land (Bièvre: 22,8 °C; Aubange: 22,4 °C), elders zo'n 18 °C à 19 °C. Op 17 en 18 april werd het niet warmer dan 14 °C à 15 °C in Laag- en Midden-België, ruim 10 °C frisser dus dan op de 15e. Voor Ukkel was het maximum op 15 en 18 april respectievelijk 24,5 °C en 14,6 °C.
Tussen 19 en 23 april lagen de temperaturen veelal rond het langjarig gemiddelde of er boven. De temperaturen van de 24e zijn wel nog vermeldenswaardig: het hogedrukgebied dat ons weer de vorige dagen had beïnvloed, verzwakte geleidelijk aan en aan de voorzijde van een depressie op de Oceaan werd vrij warme lucht aangevoerd en samen met veel zon gaf dit maxima tot ruim boven 20 °C in het binnenland (Ukkel: 22,5 °C; Koersel: 24,1 °C; Kruishoutem: 24,0 °C), aan de kust en in de hoogste delen van het land bleven de temperaturen wel onder 20 °C. De laatste dagen van april lagen de temperaturen in de buurt van normaal, maar op de 28e en 29e was het 's nachts wel fris met lichte vorst in de Kempen en de Ardennen: op de 28e was het minimum in Elsenborn -4,8 °C en in Bièvre en Gouvy -3,0 °C.
In de maand mei lagen de temperaturen over het algemeen dicht bij het langjarig gemiddelde. We stellen wel vast dat de hoogste temperaturen in de eerste helft van de maand werden gemeten. Op 4 en 5 mei bereikte het maximum meer dan 20 °C op de meeste plaatsen, tot 24 °C in Kleine Brogel. Ook tussen de 8e en de 13e lukte het nog om meer dan 20 °C te bereiken, zij het niet op alle plaatsen. Op de 11e kwamen we tijdelijk in warme zuidelijke luchtstromingen terecht, er waren wat hoge wolkenvelden maar toch ook veel zon zodat de temperaturen op veel plaatsen meer dan 25 °C haalden: in Ukkel was het maximum 25,2 °C, maar in Angleur (Luik) 27,8 °C, in Arendonk 27,3 °C, in Kleine Brogel 27,1 °C en in Koersel en Hastière 27,0 °C. 
Na 12 mei kwamen de temperaturen op de meeste dagen niet meer boven 20 °C en was het over het algemeen ietwat aan de koele kant. De koelste dagen waren 19 en 20 mei: het weer werd dan bepaald door polaire zeelucht met buien waarbij de maxima beneden 15 °C bleven in het centrum van het land met in Ukkel maxima op deze 2 dagen van respectievelijk 13,4 °C en 14,5 °C, in Saint-Hubert haalde de temperatuur op de 20e 9,9 °C. Deze maxima zijn eerder aan de lage kant maar zeker niet bijzonder in de tweede helft van mei. Ook 's nachts kon het nog wel eens afkoelen met op de 21e zelfs een licht negatief minimum in Elsenborn met -1,0 °C en in Gouvy met -0,8 °C.

 

Tabel 1 : gemiddelde temperatuur per decade te Ukkel (in °C)

Ukkel	Eerste Decade	Tweede Decade	Derde Decade
Maart	7,0	6,2	6,7
April	7,9	12,0	10,9
Mei	13,6	12,5	13,2

2 Aantal dagen met karakteristieke temperatuur 

In Ukkel waren er 3 vriesdagen (Min < 0 °C) tijdens de afgelopen lente (ref. periode 1981-2010: 7,5 dagen). De laagste temperatuur was -1 °C en werd gemeten op 5 maart. Verder was het minimum nog licht negatief op 6 en 24 maart met respectievelijk -0,1 °C en -0,2 °C. We merken wel op dat er in verschillende andere streken in Laag- en Midden-België meer vriesdagen werden opgetekend, dit geldt uiteraard ook voor de hoogste delen van het land. Zo bedroeg het aantal vriesdagen in het meetstation van Kleine Brogel 15 en in Elsenborn 39. Het absoluut minimum voor de lente was in vrijwel alle andere stations lager dan dat van Ukkel (met -1 °C).

Te Ukkel was er 1 zomerse dag (Max >= 25 °C) (ref. periode 1981-2010: 3,1 dagen) gedurende de lente. Op 11 mei bereikte het maximum hier 25,2 °C, meteen dus ook het absoluut maximum van de afgelopen lente. Op die dag was het op de meeste plaatsen in het binnenland zomers warm, voor een aantal plaatsen was dit de tweede zomerse dag van het seizoen aangezien ook al op 15 april 25 °C of meer werd gehaald.
Aan de kust en in de Hoge Ardennen waren er geen zomerse dagen.

In Ukkel waren er 8 warme dagen (Max >= 20 °C) (ref. periode 1981-2010: 14,2 dagen).
De eerste warme dag van het jaar deed zich voor op 10 april in Ukkel, april telde er in totaal 5. Mei telde slechts 3 warme dagen (gemiddeld: 10,4 d) wat het laag totaal voor de lente kan verklaren. Na 11 mei bereikte het maximum (in Ukkel) geen enkele keer nog meer dan 20 °C deze lente.

 

Tabel 2 : aantal vriesdagen, laagste minimum, datum laagste minimum gedurende de lente

Plaats	Aantal Vriesdagen	Absoluut minimum	Datum abs min
Middelkerke	7	-3,2 °C	23/3/2015
Beitem	9	-2,6 °C	23/3/2015
Lichtervelde	6	-2,8 °C	23/3/2015
Ukkel	3	-1,0 °C	5/3/2015
Ransberg	8	-2,4 °C	23/3/2015
Elsenborn	39	-6,8 °C	12/3/2015

Voor Elsenborn en Middelkerke werd het aantal vriesdagen bepaald op basis van de minima gemeten in de periode 18 uur UTC - 6 uur UTC, voor de andere plaatsen op basis van de minima gemeten in de periode 8 uur LT - 8 uur LT

Foto van een 'arcus' over de stad Luik, genomen op 2 maart. Het was een erg wisselvallige dag 
met voorjaarsbuien
Foto : Marco Rapagnani

3 De neerslag

Aangezien het weer een groot deel van de lente werd bepaald door hogedrukgebieden, bleef de neerslaghoeveelheid eerder beperkt.
Het neerslagtotaal in Ukkel was normaal laag met 139,7 mm (ref. periode 1981-2010 : 187,8 mm). 

April was de droogste van de 3 lentemaanden met slechts 24,4 mm (ref. periode 1981-2010: 51,3 mm), de maand maart was eveneens aan de droge kant maar het tekort was minder uitgesproken met 52,7 mm (ref. periode 1981-2010: 70,0 mm), mei tenslotte verliep normaal met 62,6 mm (ref. periode 1981-2010: 66,5 mm).
We merken nog op dat het lente-neerslagtotaal in Middelkerke amper 72,5 mm bedroeg, slechts ongeveer de helft dus van het totaal gemeten in Ukkel ! Het is gebruikelijk dat de kust in het voorjaar droger is in vergelijking met het binnenland, maar dit is toch een opmerkelijk lage waarde. Vooral april was erg droog aan de kust met 12,6 mm in Middelkerke en 9 mm in Koksijde.

In maart was de neerslag vooral geconcentreerd in de laatste 8 dagen van de maand. Tot en met de 23e viel in Ukkel amper 6,7 mm, terwijl over de laatste 8 dagen 46 mm neerslag viel (zie ook de tabel hieronder met de neerslagverdeling per decade). Gedurende de laatste week van maart waren depressies met eraan verbonden storingen bepalend voor het weer in ons land. Op het einde van de maand zorgden enkele vrij diepe depressies bovendien voor veel wind met windstoten tot lokaal boven 100 km/h op de 29e en 31e. De 29e was globaal genomen één van de natste dagen van de lente met 16,7 mm in Ukkel, maar in het zuidelijke landsdeel op verschillende plaatsen meer dan 20 mm: Elsenborn kreeg 39,0 mm, Gouvy 29,0 mm en Bièvre 28,1 mm. 
De wisselvalligheid bleef nog even voortduren in het begin van april met een aantal buien, maar nadien brak een droge periode aan met nergens in het land noemenswaardige neerslag van 5 tot 24 april, enkel op de 11e viel tijdelijk regen bij de passage van een koufront maar dit gaf geen belangrijke neerslagsommen. Tegen het einde van de maand werd het opnieuw wisselvalliger en dat ging ook zo door begin mei: vooral tussen 3 en 6 mei zorgde een depressie met kern over of ten westen van de Britse eilanden voor de aanvoer van onstabiele lucht met regen of buien en soms veel wind. De 4e was over het algemeen een natte dag: in Kruishoutem werd 32,2 mm gemeten, in Kleine Brogel 21 mm. De rest van de maand mei was de neerslag vrij gelijkmatig verspreid, en er werden geen bijzondere dagsommen gemeten.

 

Tabel 3 : neerslaghoeveelheid per decade te Ukkel (in mm of l/m²)

Ukkel	Eerste Decade	Tweede Decade	Derde Decade
Maart	5,4	0,5	46,8
April	10,1	2,2	12,1
Mei	29,6	14,6	18,4

 

Het aantal neerslagdagen bedroeg te Ukkel 38 en was hiermee abnormaal laag (ref. periode 1981-2010: 49 neerslagdagen).
Maart telde 14 dagen met meetbare neerslag, voor april en mei was dat respectievelijk 10 en 14 dagen.
Om een lager aantal neerslagdagen aan te treffen, moeten we slechts terugkeren naar de lente van vorig jaar, toen werd meetbare neerslag gemeten op 34 dagen.

Gedurende de voorbije lente vonden we een paar tijdvakken terug met weinig of geen neerslag. De langste periode zonder neerslag duurde 12 dagen en kregen we in de zonnige, stabiele periode midden april  (van de 12e tot en met de 23e). Van 5 tot en met 23 april (19 opeenvolgende dagen) viel slechts 2,2 mm neerslag in Ukkel, dat was op de 11e bij de passage van een koufront. 
Ook in de maand maart was er een langere neerslagarme periode: van de 4e t/m de 23e (20 opeenvolgende dagen) viel slechts 1,8 mm neerslag : op de 9e viel 0,5 mm bij de doortocht van een sterk verzwakte storing (onder invloed van het hogedrukgebied in onze omgeving), en op de 14e en 15e registreerde men in Ukkel in totaal 0,5 mm (de overgang naar een gevoelig minder warm weertype werd vooral gematerialiseerd door een wolkenband met vrijwel geen neerslag, de luchtdruk in onze omgeving was immers erg hoog).
Dergelijke sequenties van dagen zonder of met weinig neerslag komen vrij geregeld voor in het voorjaar (gemiddeld gesproken het droogste seizoen van het jaar).

In Ukkel viel geen sneeuw gedurende de lente (ref. periode 1981-2010: 4,4 sneeuwdagen), net als op de meeste andere plaatsen in Laag- en Midden-België.
In de Hoge Venen lag begin maart in Mont Rigi (Waimes) nog 18 cm sneeuw, en dat sneeuwdek nam geleidelijk aan af in de loop van de eerste decade. Op 8 maart lag er 's ochtends nog 8 cm sneeuw, in de namiddag was dat nog 4 cm, het maximum bereikte die dag in Mont Rigi nochtans 15 °C ! Het sneeuwdek nam af door sublimatie (we hadden te maken met droge lucht en lage dauwpunten). Na 10 maart bleven enkel nog sneeuwresten over gedurende een aantal dagen.
Begin april kwamen we in polaire zeelucht terecht met winterse buien in de hoogste delen van het land, soms ook sneeuwbuien zodat op de 2e in Mont Rigi 4 cm sneeuw werd gemeten.

2 april 2015: winterse start van de maand april in de Hoge Venen, hoewel de sneeuw niet
lang op de bodem bleef liggen. Foto werd genomen in de omgeving van Botrange.
Foto: Alexis Papapanayotou

Tabel 4: neerslaghoeveelheden gedurende de lente (in l/m²)

	Mrt	Apr	Mei	Lente
Middelkerke	24,5	12,6	35,4	72,5
Beitem	35,6	19,5	59	114,1
Lichtervelde	41,5	21,4	77	139,9
Buizingen	45,6	26,2	62,4	134,2
Ukkel	52,7	24,4	62,6	139,7
Ransberg	45,2	35,2	36,1	116,5

4 Zonneschijnduur

De totale zonneschijnduur bedroeg te Ukkel 572,4 uur (ref. periode 1981-2010: 464 uur) en was hiermee zeer abnormaal hoog (lees: gemiddeld éénmaal om de 10 jaar is het even zonnig of zonniger). 
We merken nog op dat de lente van vorig jaar (2014) even zonnig was met een zonneschijnduur van 572,1 uur, 2 zeer zonnige lente's op rij dus !

De voorbije aprilmaand was uitzonderlijk zonnig met in totaal 228,4 uur zon (ref. periode 1981-2010: 157 uur). Sinds het begin van de metingen van de zonneschijnduur in Ukkel in 1887 was de maand slechts 3 keer nog zonniger: het record dateert uit april 2007 met maar liefst 301 uur zon, gevolgd door april 1893 met 255,9 uur zon en april 2011 met 238,9 uur zon. Het toeval wil dus dat er in het recente verleden een paar zéér zonnige aprilmaanden zijn geweest.
Zoals blijkt uit onderstaande tabel was vooral de 2e decade van april dit jaar bijzonder zonnig met 93,2 uur zon te Ukkel (ref. periode 1981-2010: 50,9 uur). Sinds 1951 is dit de derde zonnigste 2e aprildecade na deze uit 2007 met 97,9 uur en deze uit 2003 met 97,1 uur.
In de periode van 18 tot en met 24 april (7 opeenvolgende dagen) scheen de zon in totaal 82 uur te Ukkel, hetzij gemiddeld meer dan 10 uur per dag !

De maanden maart en mei waren met respectievelijk 133,5 uur zon en 210,5 uur zon iets zonniger dan gemiddeld (ref. periode 1981-2010: respectievelijk 114 uur en 192 uur), maar de afwijkingen waren normaal. We stellen ook vast (cfr tabel) dat de zonneschijnduur in deze maanden betrekkelijk gelijkmatig verspreid was over de decade's, er waren geen uitgesproken sombere of zonnige tijdvakken.

Tabel 5 : zonneschijnduur per decade te Ukkel (in uren)

Ukkel	Eerste Decade	Tweede Decade	Derde Decade
Maart	47,2	53	33,5
April	63	93,2	72,2
Mei	62,4	75	73

 

 

24 april 2015: zonnige, warme lentedag in de Bloesemstreek in het zuiden van Limburg als
afsluiter van een bijzonder zonnige voorjaarsweek !
Foto: Koen Vandenbussche

 

{jumi [staticfiles/climatology/comp_season_nl.php][2015][PRI][75][125]}

Maart 2015 :

Zie ook : Waarnemingen maart 2015

April 2015 :

Zie ook : Waarnemingen april 2015

Mei 2015 :

Zie ook : Waarnemingen mei 2015