Lente 2012 : Normaal maar verschillen tussen de verschillende tijdvakken onderling.

De lente van 2012 was te Ukkel normaal op vlak van temperatuur, neerslaghoeveelheden en zonneschijnduur. Wel waren er belangrijke verschillen tussen de verschillende tijdvakken onderling.

1.    De temperatuur

De gemiddelde luchttemperatuur van de afgelopen lente bedroeg te Ukkel 10,5 °C (ref. periode 1981-2010: 10,1 °C).

De maand maart verliep zeer warm met een gemiddelde temperatuur van 8,9 °C (ref. periode 1981-2010: 6,8 °C), april was wat te fris met gemiddeld 8,4 °C (ref. periode 1981-2010: 9,8 °C) en mei was met een gemiddelde van 14,3 °C nagenoeg normaal (ref. periode 1981-2010: 13,6 °C).

Maart begon met relatief normale temperaturen, maar in de tweede en derde decade zorgden de overwegend anticyclonale invloeden en de hiermee gepaard gaande hoge zonneschijnduur voor hoge temperaturen, voornamelijk overdag.  Zo bereikten we reeds op 15 maart temperaturen van meer dan 20 °C op een aantal plaatsen, in Ukkel haalde het maximum 20,3 °C, maar in Angleur (Luik) en Hastière was dit respectievelijk 22,0 °C en 22,2 °C. Ook op 16 maart haalden we lokaal meer dan 20 °C, en dit was ook zo in de periode tussen 22 en 28 maart. Van 22 tot en met 28 maart bereikte de temperatuur op de luchtmachtbasis van Kleine Brogel dagelijks meer dan 20 °C. Voor Ukkel betekent het maximum van 20,3 °C op 15 maart een zeer hoge waarde zo vroeg in het seizoen, toch moeten we dit enigszins relativeren aangezien we op 17 en 18 maart 1990 22,5 °C en 22,1 °C haalden. In Ukkel werd het in totaal 3 keer meer dan 20 °C de afgelopen maand maart, naast 15 maart was dit ook het geval op 22 en 23 maart met maxima van 20,6 °C, ook in maart 1968 waren er 3 dagen met een maximum van minstens 20 °C te Ukkel. De vaak hoge maximale temperaturen zorgden voor een nieuw record van het gemiddeld maximum voor maart: dit bereikte in Ukkel 13,3 °C waarmee het vorig record van 13,1 °C uit 1991 en 2003 werd scherper gesteld.  
Terwijl het overdag geregeld al behoorlijk warm werd voor de tijd van het jaar kon het gedurende de nachten nog flink afkoelen met relatief belangrijke temperatuuramplitudes tot gevolg (wat overigens typisch is voor het voorjaar): zo bedroeg het minimum in Elsenborn op 16 maart -0,7 °C terwijl het er overdag 19,7 °C werd, ook in de laatste 10 dagen van maart waren de verschillen tussen het minimum en het maximum soms behoorlijk groot, in Kleine Brogel bijvoorbeeld bedroeg het minimum en het maximum op 26 maart respectievelijk 0,6 °C en 20,2 °C. Ook nog vermeldenswaardig is dat op 25 maart de temperaturen aan de kust flink achter bleven ten opzichte van het binnenland: lage bewolking en mist beïnvloedden het weer in het westen van het land, aan de kust bleef de bewolking de ganse dag nadrukkelijk aanwezig met als gevolg dat het maximum in Middelkerke slechts 7,9 °C bereikte, terwijl het in het centrale binnenland bij flink wat zon 18 °C tot lokaal 20 °C werd.

Helemaal aan het einde van de maand maart daalden de temperaturen terug naar normale waarden voor de tijd van het jaar, dit leidde de overgang in naar een vrij frisse periode in de eerste 20 dagen van april. De gemiddelde temperatuur te Ukkel voor de eerste 2 aprildecades bedroeg respectievelijk 7,6 °C en 6,8 °C (ref. periode 1981-2010: 8,6 °C en 9,3 °C). Aan het einde van de maand stegen de temperaturen zodat het gemiddelde van de derde decade dicht bij de normale waarde uitkwam, de maand april als geheel was wel zeer abnormaal koel met een gemiddelde temperatuur van 8,4 °C, we moeten terugkeren naar 1986 om een koudere aprilmaand terug te vinden, toen was het gemiddelde 6,6 °C. De maand maart was dit jaar met een gemiddelde temperatuur van 8,9 °C warmer dan april met gemiddeld 8,4 °C, dit gebeurde al een aantal keer in het verleden, voor het laatst in 1997 met een maart- en aprilgemiddelde van respectievelijk 8,6 °C en 8,5 °C, meer uitgesproken waren de verschillen in 1989 (met respectievelijk 9,1 °C en 7,6 °C) en in 1991 (met respectievelijk 9,5 °C en 8,9 °C), april was tevens warmer dan maart in de jaren 1936, 1938, 1957 en 1977.

Eind april en begin mei kwam ons land in het grensgebied te liggen tussen koele en warme lucht, zodat de temperatuurverschillen soms groot waren tussen de verschillende streken in het land en bovendien ook sterk schommelden in een relatief korte tijdsspanne. Zo bereikten de maxima op 28 april hoge waarden in het oosten en zuiden van het land (Aubange: 24,6 °C, Elsenborn: 22,4 °C, Kleine Brogel: 21,8 °C) terwijl het in het westen een stuk frisser bleef en aan de kust bijvoorbeeld slechts 10 °C werd (Middelkerke: 9,6 °C, Koksijde: 10,3 °C).
Te Ukkel bereikte het maximum op 30 april 21,0 °C, op 5 mei 9,7 °C en op 10 mei 24,9 °C, op 12 mei haalden we terug slechts 13,8 °C. Het minimum in de nacht van 10 naar 11 mei was met 16,3 °C zeer hoog en lag gevoelig hoger dan het maximum van 5 en 12 mei. Dit toont nog maar eens aan hoe sterk de temperaturen in onze streken kunnen variëren in een tijdsspanne van enkele dagen, een fenomeen dat trouwens erg typisch is voor het voorjaar; de straalstroom lag in de eerste 10 dagen van mei voortdurend dicht in onze buurt, over ons land of gesitueerd net ten noorden of ten zuiden ervan zodat wij afwisselend in een warmere en koelere luchtsoort terecht kwamen. Na een nog relatief frisse tweede meidecade werd het in de laatste 10 dagen meestal warm weer voor de tijd van het jaar, er waren soms wel grote temperatuurverschillen tussen de kuststreek en het noordoosten van het land. Op 20 en 21 mei bereikte men aan zee slechts 11 à 12 °C terwijl het in de Kempen lokaal 25 °C à 26 °C werd, op 22 mei bedroeg het maximum in Middelkerke 14,0 °C en in Kleine Brogel 29,0 °C.
Van 25 tot en met 27 mei werd het weer in onze streken bepaald door droge continentale luchtstromingen, de voldoende sterke aflandige wind zorgde er bovendien voor dat de temperaturen op die dagen ook aan zee tot meer dan 25 °C konden oplopen, op 27 mei haalde Koksijde 27,2 °C en Middelkerke 26,2 °C. Op de laatste dag van de lente daalden de temperaturen tot min of meer normale waarden voor de tijd van het jaar.

2.    Aantal vries- en winterdagen, en aantal zomer- en hittedagen

In Ukkel telde men in de afgelopen lente slechts 1 enkele vriesdag  (Min < 0 °C): op 1 april bereikte het minimum er -0,1 °C. Sinds tenminste 1968 betekent dit de laagste waarde van het aantal vriesdagen in Ukkel in de weerkundige lente. De waarde evenaart deze van de lente 2007, ook toen vroor het slechts 1 keer op het KMI maar het absoluut minimum lag toen iets lager en bereikte -1,1 °C gemeten op 20 maart.
In de meeste andere streken waren er meer vriesdagen.  In onderstaande tabel vinden we voor een aantal plaatsen het aantal vriesdagen, het absoluut minimum gemeten in de lente en de datum waarop dit minimum werd bereikt.

 Aantal vriesdagen, laagste minimum, datum laagste minimum

Plaats	Aantaal vriesdagen	Absoluut minimum	Datum abs min
Middelkerke	3	-2.5	17/4/2012
Lichtervelde	4	-1.5	17/4/2012
Ukkel	1	-0.1	1/4/2012
Kleine Brogel	12	-3.2	1/4/2012
Ransberg	9	-2.2	17/4/2012
Elsenborn	29	-7.6	17/4/2012

 

(Voor Lichtervelde, Ukkel en Ransberg werd het aantal vriesdagen bepaald op basis van de minima gemeten in de periode 8 uur LT -8 uur LT, voor de andere stations op basis van de minima gemeten in de periode 18 uur UTC – 6 uur UTC)

De meeste vriesdagen in Laag- en Midden-België kwamen voor in de maand april; het absoluut minimum van de lente werd op praktisch alle plaatsen in het land waargenomen in diezelfde maand.
In de vorstgevoelige streken van het land vroor het ook nog in de maand mei: op 13 mei bereikte het minimum in Kleine Brogel en Elsenborn respectievelijk -1,0 °C en -1,3 °C, op 17 mei haalde Elsenborn -4,4 °C, aan de grond vroor het op deze dagen op meerdere plaatsen licht.

Winterdagen (Max < 0 °C) deden zich de afgelopen lente niet voor, op 5 maart was het maximum net 0,0 °C in Saint-Hubert.

Te Ukkel waren er 5 zomerse dagen (Max >= 25 °C) (ref. periode 1981-2010: 3,1 dagen), zij vielen allemaal in de warme periode eind mei. Het hoogste maximum werd bereikt op 24 mei met 28,6 °C, dit was de eerste dag van het jaar dat in Ukkel meer dan 25 °C werd gehaald.
In een aantal andere streken zomerde het al op 10 mei, in Kleine Brogel bereikte men die dag 26,7 °C, in de zuidelijke landshelft stegen de temperaturen plaatselijk tot 27 °C, in Ukkel lukte het toen net niet met een maximum van 24,9 °C. In Kleine Brogel telde de lente in totaal 12 zomerse dagen, waarvan 11 opeenvolgend in de periode van 20 t/m 30 mei, het hoogste maximum werd hier bereikt op 24 mei met 30,2 °C, meteen de enige dag in de afgelopen lente waarop het heel lokaal tropisch warm werd in het land.

3.    De neerslag

Te Ukkel viel in de afgelopen lente in totaal 200,4  mm neerslag (gemiddeld: 187,8 mm). Het normaal neerslagtotaal werd bereikt doordat het tekort aan neerslag in de maand maart werd gecompenseerd door een teveel in de maand april, mei verliep perfect normaal.

In maart viel het grootste deel van de neerslag in de eerste 10 dagen van de maand: in Ukkel viel in die periode 32,1 mm, terwijl de ganse maand 32,9 mm opleverde.  Vooral in het westen van het land was het over het algemeen nog een stuk natter in de eerste 10 dagen van maart: in Passendale (Zonnebeke) was deze periode goed voor 65,4 mm neerslag, in Beitem (Roeselare) viel 69,5 mm. Vooral de dagsommen gemeten op 4 en 5 maart hadden een belangrijk aandeel in de natte start van de lente in het westen van het land. Een neerslagzone verbonden aan een kleine maar actieve depressie trok op 5 maart over Vlaanderen en leverde vooral in West-Vlaanderen grote neerslaghoeveelheden op, zo viel in Passendale op 4 en 5 maart 54,6 mm neerslag en in Beitem 56,0 mm. De grote neerslaghoeveelheden lagen aan de basis van de wateroverlast op verschillende plaatsen in de provincies West-Vlaanderen en Henegouwen.
Vanaf 19 maart en tot en met 5 april bleef het gedurende 18 opeenvolgende dagen volledig droog te Ukkel, het was de meest stabiele periode van de afgelopen lente. Tussen 8 maart en 7 april (31 opeenvolgende dagen) viel amper 2,8 mm neerslag, een zeer droge periode dus.
Na dit bijzonder droog tijdvak brak een periode aan met zeer wisselvallig weer gepaard gaande met regelmatig regen en buien, dit resulteerde in een natte aprilmaand met een neerslagtotaal te Ukkel van 104,1 mm (ref. periode 1981-2010: 51,3 mm), vooral de laatste 10 dagen van de maand verliepen erg nat : de laatste aprildecade was met 53,8 mm de tweede natste in zijn soort sinds 1901, het vorig record dateert uit 1903 en bedraagt 77,9 mm.
Ook begin mei bleef het nog redelijk nat, de tweede helft van de maand was duidelijk droger, de laatste 10 dagen viel er over het algemeen weinig neerslag, enkel onweersbuien zorgden plaatselijk voor belangrijke hoeveelheden neerslag.

Het aantal neerslagdagen in de lente bedroeg 43 (gemiddeld: 49), in april regende het op een hoog maar nog normaal aantal dagen, maart kende met 8 neerslagdagen een uitzonderlijk laag aantal (gemiddeld: 18 dagen), in mei regende het op een normaal aantal dagen.
De neerslag was vergezeld van sneeuw op een beperkt aantal dagen, belangrijke hoeveelheden sneeuw kwamen niet voor, ook niet in de Hoge Venen.
Op 5 maart was de neerslag in het westen zo intensief dat de temperaturen daalden tot dichtbij het vriespunt en er lokaal en tijdelijk sneeuw viel, dit was ondermeer het geval in delen van het zuiden van West- en Oost-Vlaanderen, in Henegouwen en ook in het centrum van het land. Op de meeste plaatsen verdween de sneeuw alweer dezelfde dag.
Op 7 april en 15 mei was de neerslag vergezeld van sneeuw in de Hoge Venen, hier en daar ontstond er heel tijdelijk een zeer dun sneeuwdek.

Op 7 april was de neerslag vergezeld van sneeuw in de Hoge Venen,
hier en daar ontstond er heel tijdelijk een zeer dun sneeuwdek,
zoals hier in de morgen van 7 april te Botrange.
Foto : Webcam MeteoBelgië van Botrange

4.    Zonneschijnduur

Uitgesproken zonnig was het in de tweede helft van de maand maart: vanaf 21 maart en tot en met 28 maart scheen de zon iedere dag meer dan 11 uur te Ukkel, het totaal van de zonneschijnduur voor de laatste maartdecade was met 97,1 uur zeer uitzonderlijk hoog  (ref. periode 1981-2010: 43,1 uur) en betekent tevens een nieuwe recordwaarde. Opmerkelijk is dat het vorig record slechts dateert uit 2011 met 94,7 uur.
Een tweede zonnige periode kregen we in de laatste decade van de maand mei: de zon scheen toen 107,2 uur, nochtans was dit teveel relatief minder belangrijk dan dit van eind maart aangezien we al heel wat verder in het seizoen waren gevorderd. De zonnige laatste meidecade zorgde er wel voor dat de maand aan een normaal aantal uren zon kwam.
Tussen de 2 zonnige tijdvakken in kregen we een somberdere periode, vooral in de laatste decade van april en de eerste decade van mei viel het tekort aan zon op: deze decades leverden respectievelijk 32,6 uur en 20,4 uur zon op (ref. periode 1981-2010: respectievelijk 59,1 uur en 56,6 uur). In deze periode lag de straalstroom steeds zeer dicht in onze omgeving en dus ook de storingen wat zich vertaalde in overwegend veel bewolking en weinig ruimte voor de zon.

Van de afzonderlijke kalendermaanden was maart zeer abnormaal zonnig met 165,9 uur (gemiddeld: 114 uur), april was met 113,2 uur zon aan de sombere kant (gemiddeld: 157 uur) maar het tekort kan beschouwd worden als normaal, in mei bereikte het totaal ongeveer de waarde van het langjarig gemiddelde (189,9 uur tegenover gemiddeld 192 uur).
We kunnen besluiten dat de combinatie van een warme droge maartmaand, het zonnige en vrij warme weer in de tweede helft van mei en een langere periode van wisselvallig, somber en relatief fris weer van eind maart tot begin mei ervoor gezorgd heeft dat de lente voor praktisch alle parameters waarden laat optekenen die zeer dicht de langjarig gemiddelde waarden benaderen.

 {jumi [staticfiles/climatology/comp_season_nl.php][2012][PRI][75][125]}

Maart 2012 :

{jumi [staticfiles/climatology/animation_synoptic.php][2012][03]}

{jumi [staticfiles/climatology/animation_850.php][2012][03]}

Zie ook : Waarnemingen maart 2012

April 2012 :

{jumi [staticfiles/climatology/animation_synoptic.php][2012][04]}

{jumi [staticfiles/climatology/animation_850.php][2012][04]}

Zie ook : Waarnemingen april 2012

Mei 2012 :

{jumi [staticfiles/climatology/animation_synoptic.php][2012][04]}

{jumi [staticfiles/climatology/animation_850.php][2012][04]}

Zie ook : Waarnemingen mei 2012

Met de samenwerking van Koen Vandenbussche.